2024, een verkiezingsjaar!
Welke verkiezingen?
Op 9 juni 2024 vindt de eerste verkiezingsronde van 2024 plaats. Dat zullen de Europese, federale en regionale verkiezingen zijn. In het najaar, op 13 oktober, vinden vervolgens de provincie-, gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen (indien van toepassing) plaats.
Stemrecht, stemplicht of opkomstplicht?
Het is een kluwen aan termen, we zetten het even voor je op een rijtje:
- Stemrecht: het recht om te stemmen. Wanneer er enkel stemrecht is, mag maar moet men niet gaan stemmen.
Iedereen die minstens 18 jaar is (tenzij Europese verkiezingen) op de dag van de verkiezingen en Belg is mag stemmen (tenzij het stemrecht is opgeschort door bijv. een veroordeling, verlengde minderjarigheid,…). Personen met een nationaliteit uit de EU kunnen stemmen bij de Europese verkiezingen, gemeenteraadsverkiezingen (en districtsraadverkiezingen). Personen met een nationaliteit van een staat die geen lid is van de EU kunnen stemmen bij de gemeenteraads- (of districtsraad-)verkiezingen op voorwaarde dat zij reeds 5 jaar ononderbroken België als hoofdverblijfplaats hebben. - Stemplicht: je moet stemmen en een keuze maken voor een partij. Dit is in België niet van toepassing, je kan blanco stemmen.
- Opkomstplicht: in België is er geen stemplicht. Toch kan men jou verplichten om je naar het stemhokje te begeven. Dit is opkomstplicht. Wanneer opkomstplicht geldt en men toch niet gaat stemmen, riskeert men een boete.
Europese verkiezingen
België mag 21 parlementsleden verkiezen die zullen zetelen in het Europese parlement. In het arrondissement Brussel-Hoofdstad en de zes faciliteitengemeenten kunnen kiezers kiezen tussen zowel Nederlandstalige en Franstalige vertegenwoordigers. In Vlaanderen zal men enkel kunnen kiezen voor Nederlandstalige vertegenwoordigers.
Het is de eerste verkiezing in België waar ook jongeren vanaf 16 jaar aan mogen deelnemen. Tot voor kort moesten jongeren van 16 en 17 jaar zich hiervoor registreren waarna voor hen een opkomstplicht van toepassing was.
Echter besliste het Grondwettelijk Hof op 20 juli dat deze regeling teruggedraaid moest worden. Het Hof oordeelde dat het stemrecht van 16- en 17 jarigen niet afhankelijk mag zijn van die registratie. Nadat er een stemrecht was voor deze jongeren werd dit uiteindelijk toch nog omgezet naar een opkomstplicht. Jongeren van 16 en 17 jaar zullen dus net zoals de andere 18-plussers zich naar het stemhokje moeten begeven.
Meer informatie hierover kan je terugvinden op de website van de federale overheid.
Federale verkiezingen
Bij de Federale verkiezingen wordt gestemd voor leden voor de Kamer van volksvertegenwoordigers. Er zijn 150 zetels te verdelen. Elke provincie én Brussel-Hoofdstad (= kieskring) mag een bepaald aantal volksvertegenwoordigers afvaardigen.
Opgelet: in het Brussels-Hoofdstedelijk gewest bestaat de provincie als bestuursniveau niet.
Regionale verkiezingen
Bij de regionale verkiezingen worden de parlementen voor de deelgebieden of, regio’s verkozen. Dit gaat om het:
- Vlaams Parlement
- Waals Parlement
- Parlement van de Franse Gemeenschap
- Brusselse Hoofdstedelijke Parlement
- Parlement van de Duitstalige Gemeenschap
In Vlaamse gemeenten wordt er gestemd voor leden van het Vlaams Parlement.
Inwoners van gemeenten uit het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest gaan stemmen voor Nederlandstalige of Franstalige vertegenwoordigers in het Brusselse Hoofdstedelijke Parlement. Inwoners die stemden op een Nederlandstalige lijst voor het Brussels Hoofdstedelijk Parlement verkiezen eveneens 6 vertegenwoordigers voor het Vlaams Parlement. De Franstalige vertegenwoordigers in het Brusselse Hoofdstedelijke Parlement vaardigen 19 leden af voor het Parlement van de Franse Gemeenschap (deze worden dus niet rechtstreeks verkozen).
Provinciale verkiezingen
Tijdens de provinciale verkiezingen worden afgevaardigden voor de provincieraad verkozen. Deze raad kiest uit zijn leden de deputatie, het bestuur van de provincie. De gouverneur is de commissaris van de deputatie, oftewel de regering in de provincie. De functie van provinciegouverneur is geen verkiesbare functie. Hij of zij wordt benoemd door de Vlaamse of Waalse regering op advies van de (federale) Ministerraad. De gouverneur kan enkel door die regeringen worden afgezet.
Opgelet: in het Brussels-Hoofdstedelijk gewest bestaat de provincie als bestuursniveau niet.
Lokale verkiezingen
Bij de lokale verkiezingen worden leden van de gemeenteraad gekozen. Iedere stemgerechtigde gaat stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen van de gemeente waar men gedomicilieerd is op moment dat de kieslijsten worden opgemaakt.
Districtsverkiezingen
In de stad Antwerpen worden volksvertegenwoordigers voor de districtsraad verkozen. Dit orgaan is op niveau van de districten, de deelgemeenten van de stad. Antwerpen is de enige stad in België waar districten bestaan.